برگزاری نشست تخصصی عکاسی در گرافیک از آنالوگ تا دیجیتال به مناسبت روز جهانی گرافیک در دانشگاه هنر شیراز
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل دانشگاه هنر شیراز به نقل از دبیر روز گرافیک شیراز به مناسبت روز جهانی گرافیک و با همکاری گروه گرافیک دانشگاه، نشست تخصصی عکاسی در گرافیک از آنالوگ تا دیجیتال برگزار شد.
در این نشست تخصصی کیهان ولی نژاد، عبدالرضا اثنی عشری، مجید اسلمی و فرهاد نادری ، مدرسین سه حوزه عکاسی، گرافیک و نقاشی دانشگاه هنر شیراز و مراکز آموزش عالی استان فارس حضور داشت.
کیهان ولی نژاد - عکاس و مدرس دانشگاه - سخنران اول این نشست، به اجمال با مرور تاریخ از آتلیه تا تولید عکس با توجه به تکنیکهای مورد بحث در دوره آنالوگ و عبور از این مرحله به دنیای دیجیتال ورود کرده و بر اساس نظریههای اندیشمندان حوزه عکاسی، به تحلیل عکس و عکاس در دنیای دیجیتال پرداخت. وی با استناد به سخنان اسماعیل عباسی درباره خطرناک دانستن گرافیستها به دلیل اینکه هر طور که رسانهاشان اقتضا میکند با عکس برخورد میکند و چیزی از ماهیت عکس نمیگذارند، به تشریح دیگاه سنتی داخل و خارج نسبت به عکس پرداخت. به زعم آنها عکس باید مستقیما ثبت و گزارش واقعیت باشد و هرگونه دخل و تصرفی در آن، عکس را از بنیان ذاتی خودش جدا میکند. اما امروزه ما به عنوان مدرس در برخورد با پروژههای عکاسی در گرافیک، آن نگرش را کنار میگذاشتیم و طبعا عکس آن ماهیت اولیه خود را نداشت و تمام اتفاقات پیرامون این میگذشت که چطور میتوان از عکس در پوستر استفاده درستی داشت. به هرحال هر پدیدهی جدیدی سویه مثبت و منفی خود را به همراه دارد. وی نقش انسان به عنوان یک عکاس را در تولید یک عکس خوب فراتر از ابزار شمرد و گفت یک عکاس باید ثابت کند به عنوان یک انسان فراتر از ابزار است، و بر نقش و اهمیت عقل و احساس در کنار تخصص، در تولید اثر تاکید نمودند. وی سخنانش را در با تشریح امر ضروری کالیبراسیون از دوربین تا کامپیوتر در دقت رنگ ورودی و خروجی و کاربردی نمودن علوم فیزیک نور در خروجی و چاپ نهایی اثر به پایان برد. شایان ذکر است کتاب مدیریت رنگ و کنترل کیفیت (کار با رنگ از دوربین تا نمایشگر و تصویر چاپی) نوشته تام پ.اش که توسط او ترجمه شده است منبعی جامع در این مبحث تخصصی است.
سخنران دوم این نشست تخصصی، عبدالرضا اثنی عشری – گرافیست و مدرس دانشگاه - با گذر از تاریخچه یکصد سال همپایی و نزدیکی گرافیک و عکاسی، و رشد آن دو با تکنولوژی روز و تحول شگرف این دو حوزه هنری در قرنی که گذشت، به تاثیر مدرسه باهاوس در شکل گیری و کاربرد عکس در گرافیک اشاره نمود و نقش عکس در طراحی دنیای تبلیغات و طراحی گرافیک از پوستر، گرافیک محیطی و ... پرداخت. وی در ادامه بحث به آسیب شناسی سرفصلهای قدیمی رشته ارتباط تصویری و قیاس آن با سیلابسهای جدید در ساختار آموزشی دانشگاه پرداخت و محاسن و معایب این دو نگرش را در این شاخه هنری تبیین کرد. از نگاه وی، نگرش سنتی به هنرهای وارداتی در تدوین سرفصلهای درسی دانشگاه، ابهام در ضرورت عکس در گرافیک، مرزبندی و فاصلهگذاری این دو رشته در دوره های پیشین، نبود زبان مشترک بین طراح و عکاس و عدم علاقه کارتیمی در تبلیغات به طور نسبی در حال حاضر، عمده دلایل آسیب های موجود بوده است. اثنی عشری، ضمن ذکر معایب و محاسن دوره آنالوگ، حذف واسطه ها(اسکنرها و فیلم های لیت پیش از زینک گرفتن در صنعت چاپ)، سرعت عمل در ارسال عکس برای تبلیغات خبری و کم کردن ضریب خطا در گرفتن عکس و داشتن انتخاب های بیشتر را از محاسن عکاسی دیجیتال برشمرد. او ایده پردازی، شناخت تکنیکهای کاربردی عکس در محصولات گرافیکی و تبلیغات، آشنایی حرفهای با مدیریت رنگ با توجه به تکنولوژی روز و داشتن ابزار مناسب تصویربرداری حرفهای را از عوامل موثر در موفقیت عکس در گرافیک تبلیغاتی خواند.
فرهاد نادری - گرافیست و مدرس دانشگاه – سخنران بعدی این نشست، از زاویه ای دیگر به عکاسی در گرافیک اشاره نمود. و عکس را به عنوان عنصر اصلی و مهم در امر طراحی پیش از گرافیک برشمرد. او به طور اجمال به نقش و کاربرد عکس از فوتوریست، باهاوس ، مکتب بازل تا مکتب سوئیس پرداخت. فتوگرافیک پیش از فوتوریست ها بر دو اصل مهم حروف نگاری و تصویرگری استوار بود. چند مقطع تاریخی در تاریخ گرافیک شکل گرفته است که کمکم عکاسی را جزء بدنه گرافیک نموده است. و حتی چیزی فراتر از عکس به گفتمان فلسفی و نقادانه پیش برده است. به طور جسورانه فوتریست ها اولین استفاده از عکس را تجربه کردند. و کمکم عکس در کنار نوشتار حضور می یابد. اما به طور رسمی و فنی در مکتب باهاوس کابرد عکس در کنار نوشتار شکل میگیرد. مرحله ای که اوج فتوگرافیک را به خود اختصاص میدهد مدرسه بازل سوئیس است و عملا عکس جزء لاینفک پوسترهای سویسی قرار میگیرد هرچند این مکتب را مکتب حروف نگارانه میشناسیم. شاخصههای اصلی فتوگرافیک را در مکتب سوئیس میبینیم. و به همین دلیل موجبات بسط فتوگرافیسم به فرانسه، آلمان، آمریکا وجاهای دیگر نمود خیلی خوبی پیدا میکند و فتومونتاژ، فتوکولاژ ها و ... بوجود می آیند. تا جایی که ماهیت اصلی عکس از بین میروند و عکسهای تکرنگ، با کنتراست شدید، با رویکردی معناگرایانه بروز پیدا میکند. اگر این روندها نبود مطمئنا عکاسی بستر و زمینی برای گفتمان فلسفی، جامع شناسی و روانشناسانه نبود. امروزه به ندرت عدم حضور عکس در گرافیک را مشاهده میکنیم و عکس بخش عمدهای از گفتمان بصری را به خود اختصاص داده است.
مجید اسلمی – نقاش و مدرس دانشگاه – سخنران پایانی این نشست تخصصی، از دریچه عکاسی مفهومی بحث را پیگرفت. وی با اشاره به نقش کانسپچوال آرت در شکستن ساختارهای پیشین گرافیک و عکاسی در عصر پست مدرن به اولویت مفهوم بر ساختار عکس پرداخت. از دهه 60 میلادی به این طرف حیطهای از هنرهای تجسمی شکل میگیرد که بر هنر عکاسی، نقاشی و به طور کل تمام هنرها تاثیر ژرفی میگذارد و آن هنر مفهومی است. وی با ارائه تصویری آثاری از جمله باربارا کروگر، از هنرمندان نیمه دوم قرن بیستم و کسی که بر حوزه پوسترهای مفهومی تاثیر به سزایی داشت، به اهمیت مفهوم در عکس و پوستر و ارجحیت آن بر ساختار پرداخت. از دید وی فمنیست ها بزرگترین تاثیر را بر کانسپچوال آرتهای معاصر گذاشتند. به این دلیل که هنرهای زیبا که از دل دوران رنسانس زاده میشود گرایشاتی مردسالارانه دارد. به گونهای که تا پیش از هزارو نهصد و شصت، هنر و خلاقیت کاملا مردانه است. اما کروگر این ساختار زیباشاسانه را برای رسیدن به مفهوم کنار میگذارد. بر اساس تفکر اگزیستانسیالیسم و جمله معروف سیمون دوبور فرانسوی: ما زن به دنیا نمیآییم اما زن میشویم. نه به این معنی که ساختار جنسی تغییر میکند بلکه زبان، اندیشه و تفکر من در ساختار خانواده و جامعه زنانه میشود. اینجا ما با اثری روبرو هستیم که میخواهد ساختار زبان جامعه را تغییر دهد. لذا ساختار زیبایی شناسی رنسانس را سلاخی میکند، مثل کار نیچه در فلسفه، و بعد در سدد تغییر زبان بر میآید. دررویکرد مفهومی هر عملی مشمول دلیل موجه در راستای مفهوم است نه صرفا عملی زیباشناسانه. اسلمی در این بخش با نمایش آثاری از این دست به تحلیل مفهومی عکس در پوسترها پرداخت.
شیرین محمد شاهی دبیر روز گرافیک شیراز با اعلام برنامه های روز گرافیک در شیراز اعم از برگزاری نمایشگاه پوسترهای جشنواره ملی تشویق به کتاب خوانی در دوران کرونا در گالری تار و پود و برگزاری نشست گرافیک با استاد ایرج میرزا علیخانی - رئیس انجمن صنفی گرافیک ایران - همراه با تقدیر از خانواده های مدرسین گرافیک فارس(دکتربهمن فیزابی، دکتر محمد علی کریمی پور، مرتضی محلاتی و...) که در دوران کرونا جان باختند، از همکاری دانشگاه هنر شیراز در برپایی هرچه بهتر این روز جهانی تشکر نمودند. این نشست با جمعی از دانشجویان، مدرسین و اهل هنر استان برگزار و به کار خود پایان داد.
